Έργο
Αντικείμενο
Το αντικείμενο του έργου είναι να δώσει απαντήσεις σε δύο πολύ βασικές ομάδες ερευνητικών ερωτημάτων: η πρώτη αφορά τις ανθρώπινες μετακινήσεις στην αρχαιότητα και η δεύτερη τη σχέση μας σήμερα με αυτό το παρελθόν και τον τρόπο με τον οποίο προσπαθούμε να το κατανοήσουμε και να το ερμηνεύσουμε. Τι κουβαλά μαζί του λοιπόν ένας άποικος, όταν αφήνει τη «μητρόπολη» και ξεκινά την καινούργια του ζωή σε μια αποικία; Πιο συγκεκριμένα, ποιες ιδές, ποια χαρακτηριστικά και ποια αντικείμενα τον δένουν με τη ζωή και την κοινωνία που αφήνει πίσω και πώς αυτά επηρεάζουν τον νέο του τόπο; Ποια είναι τα στοιχεία που αποτυπώνουν αυτή την δραστηριότητα στο αρχαιολογικό αρχείο και πώς αυτά μπορούν να μας φανερώσουν πολύτιμες πληροφορίες σήμερα για τη ζωή και την ταυτότητα αυτών των ανθρώπων;
Προκειμένου να ερευνηθούν τα ερωτήματα αυτά η ομάδα του έργου εστιάζει στη μελέτη του κορινθιακού αποικισμού της περιοχής της Άρτας που συνέβη τον 7ο αιώνα π.Χ και συγκεκριμένα στα παραδείγματα της Αμβρακίας και της μητρόπολής της, της Τενέας, δυο σημαντικών πόλεων του αρχαίου κόσμου. Μέσα από τη μελέτη αρχαίων βιολογικών καταλοίπων, όπως είναι για παράδειγμα η εξέταση του οστεολογικού υλικού, που φανερώνει σημαντικά στοιχεία για τη φυσική υπόσταση του ανθρώπου, αλλά και μέσα από την ερμηνεία όλων των ευρημάτων που έχουν έρθει στο φως από την ανασκαφή μέχρι σήμερα και μας αποκαλύπτουν το κοινωνικό του πλαίσιο, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε στους κατοίκους των δύο αυτών πόλεων ζωή χρησιμοποιώντας σύγχρονες ερευνητικές και μουσειολογικές μεθοδολογίες.
Στόχοι
Βασικός στόχος του έργου είναι να μελετήσει τους τρόπους με τους οποίους οι επιστήμες της αρχαιολογίας, της βιοαρχαιολογίας, της αρχαιογενετικής και της μουσειολογείας - μουσειογραφίας διασταυρώνονται με το μνημειακό και ανθρωπολογικό απόθεμα και συμπορεύονται με τις αναλύσεις υψηλής τεχνολογίας και τις μεθοδολογίες διάγνωσης, συντήρησης, τεκμηρίωσης και ανάδειξης των αρχαιολογικών βιολογικών καταλοίπων, προκειμένου να δημιουργήσουν νέες εικόνες, αντίληψη και αίσθηση για τον πολιτισμό μας, τις ανθρώπινες επεμβάσεις και τις συμπεριφορές του παρελθόντος.
Σε αυτή την προσπάθεια βασική είναι η διεπιστημονική προσέγγιση στα αρχαιολογικά προβλήματα, ενώ σημαντική βοήθεια προσφέρουν καινοτόμες μεθοδολογίες που αφορούν τη χρήση νέων τεχνολογιών και στοχεύουν στην ανάδειξη του βιολογικού στοιχείου (σε επίπεδο ατόμου και πληθυσμού), που έρχεται να προστεθεί ως ένας σημαντικός φορέας πληροφορίας για το παρελθόν, πέρα από τα συνήθη αρχαιολογικά τεκμήρια (τέχνεργα και μνημεία), μεθοδολογίες που ενισχύουν τη μελέτη του φαινομένου του «αποικισμού» όχι ως ενός μονοσήμαντου γεγονότος, αλλά ως μιας δυναμικής αλληλεπίδρασης μεταξύ μητρόπολης και αποικίας και τέλος προσεγγίσεις που προβάλουν τη διασύνδεση όλων των παραπάνω σε μία ολοκληρωμένη παρουσίαση, η οποία θα απευθύνεται τόσο στο ευρύ όσο και σε ειδικό κοινό, με στόχο τη διεύρυνση και πρόσληψη της γνώσης και παράλληλα, την ενίσχυση της «πολιτισμικής εμπειρίας» του επισκέπτη.
Με αυτό τον τρόπο στοχεύουμε στην κατανόηση του πολύπλοκου ιστού της αποικιακής εξάπλωσης μιας μητρόπολης (Αρχαία Κόρινθος: Αρχαία Τενέα) σε έναν πολύ καλά μελετημένο χώρο (Αρχαία Αμβρακία) και μέσα από ένα εμπλουτισμένο διεπιστημονικό πεδίο έρευνας, το οποίο αναζητά νέες οπτικές και βιωματικές εμπειρίες σε μια σειρά δράσεων ανάδειξης.
Στο πλαίσιο του έργου θα αναπτυχθούν δύο πρότυπες ανοιχτές και επισκέψιμες ανασκαφές προωθώντας για πρώτη φορά στην Ελλάδα μια βιωματικού χαρακτήρα ανασκαφική έρευνα. Οι ανασκαφές αυτές θα λάβουν μέρος στη νεκρόπολη της Αρχαίας Αμβρακίας και στον ανασκαφικό χώρο της Αρχαίας Τενέας Κορινθίας. Παράλληλα, θα σχεδιαστεί και θα υλοποιηθεί μία περιοδική έκθεση, που θα φιλοξενηθεί αρχικά στον χώρο περιοδικών εκθέσεων του Αρχαιολογικού Μουσείου Άρτας και της οποίας η θεματολογία και το αφηγηματικό σενάριο θα προκύψουν από τα συμπεράσματα του έργου. Στον ίδιο χώρο θα λειτουργήσει και το ανοικτό εργαστήριο βιωματικής πολιτισμικής εμπειρίας (Archaeo-Bio Open Lab), το οποίο θα προσφέρει διαδραστικές εμπειρίες φέρνοντας τους ανθρώπους και το αντικείμενο της έρευνας πιο κοντά στο ευρύ κοινό. Τέλος, με σκοπό την διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων θα διοργανωθούν στο πλαίσιο του έργου ημερίδες ενημέρωσης του κοινού, αλλά και μία διημερίδα επιστημονικής κατάρτισης με αντικείμενο τη συμβολή των βιολογικών καταλοίπων στην αρχαιολογική διαδικασία και στόχο να φέρει κοντά έμπειρους ανασκαφείς, βιοαρχαιολόγους, ακαδημαϊκούς, αποφοίτους και φοιτητές, δημιουργώντας διεπιστημονικές ομάδες συζήτησης και ενημέρωσης σε πολύπλοκα θέματα που σχετίζονται με την ανασκαφική εμπειρία, την έρευνα, τη μεθοδολογία της βιοαρχαιολογίας και της αρχαιογενετικής, τη συλλογή, την επιλογή και δειγματοληψία βιολογικού υλικού κατά τη διάρκεια της ανασκαφής, τη μουσειακή του φύλαξη και άλλα σχετικά θέματα.
Δράσεις
Case study
Ως μελέτη περίπτωσης του έργου επιλέχθηκε το δίδυμο των αρχαιολογικών χώρων της Αρχαίας Αμβρακίας και της Αρχαίας Τενέας, οι οποίοι θα αποτελέσουν επιδεικτικές εγκαταστάσεις προς ανάδειξη, ενίσχυση και αναβάθμιση. Κεντρική θέση στη μελέτη καταλαμβάνει το ζήτημα του αποικισμού της περιοχής της Άρτας από τους Κορινθίους το 625 π.Χ., εστιάζοντας τόσο στις βιολογικές συνέπειες που είχε η κορινθιακή αποίκιση στο γηγενή πληθυσμό της Αρχαίας Αμβρακίας και στη μετέπειτα δημογραφική του εξέλιξη, όσο και στις πολιτισμικές αλλαγές που έφερε η μετακίνηση αυτή στην περιοχή. Αξιοποιώντας το πλούσιο ταφικό αρχαιολογικό, ανθρωπολογικό και περιβαλλοντολογικό σύνολο ευρημάτων, θα μελετηθούν οι αποικιστικοί μηχανισμοί της περιοχής της Αμβρακίας και θα γίνει μια διερεύνηση των πληθυσμιακών σχέσεων και της καταγωγής του τοπικού πληθυσμού, αλλά και των κινήσεών του κατά την αρχαιότητα.